नगर रचना विभागाद्वारे हाताळले जाणारे महत्िाचे प्रकल्पः

1. बी. के. सी. सौंदयीकरण आवण प्लेसमेककग कामे:

नागरी जीिनाचा दजा स धारणे आवण जनतेसाठी सांस्मरणीय जागा वनमाण करण्याच्या उद्देशाने अनेक उपक्रमाांसह िाांिेक ला सांक लातील सािणजवनक स्थळाांचा दजा उांचाविण्याकवरता नगर रचना विभाग सवक्रयपणेसहभागी आहे. खालील प्रकल्प यशस्िीवरत्या कायाश्न्ित/पूणणके लेगेलेआहेतः

• पश्चचम द्रतु गती महामागग उड्डाणपूल खालील सािगजवनक प्लाझाांचा विकास, िाांद्रे:- (पूिण) या प्रकल्पाम ळेपश्श्चम ित गती महामागण उड्डाणपूलाखालील िापरात नसलेल्या जागाांचेचैतन्यदायी सािणजवनक प्लाझामध्ये रूपाांतर झाले. पश्श्चम ित गती महामागण उड्डाणपूलाखालील जागा नागवरक आवण अभ्यागताांसाठी एक स्िागताहण स्थळ झालेआहे. हेसािणजवनक प्लाझा स रवक्षत आवण आच्छावदत पादचारी मागण, अिजड िाहनाांच्या िाहत कीचा आिाज आवण धरू कमी करण्यासाठी ल ँडस्के प, पयायी पाकण लेट, प रेसा प्रकाश अश्या विविध योजनेनेविकवसत के लेगेलेआहेत. या प्लाझाचा विकास माचण2022 मध्येपूणण झाला आहे

• पश्चचम द्रतु गती महामागग, िाांद्रे पूिग येथील िाहतुक बेट प्लाझाचा विकास:- हा िाहत क बेट प्लाझा नागरी ल ँडस्के पमध्येयोगदान देतो, एक आश्रयस्थान म्हणून काम करतो तसेच विश्राांती आवण सांिादासाठी क्षेत् प्रदान करतो. बसण्याकवरता जागा, झाडे-झ डपेआवण फ लाांचेसॉफ्टस्के प, वदशादशणक, स लभतेसाठी उतरांड (रॅम्प) त्या प्लाझामध्येइ. समाविष्ट आहेत. हा िाहतूक बेट प्लाझा रस्त्याांच्या वकमान जांक्शन सह स धावरत स रक्षा प्रदान करतो, िाांिेक ला सांक ल आवण सरकारी िसाहतीमध्येपादचाऱयाांना सहजपणेजाता येणे, (पादचाऱयाांसाठी)प रेशी जागा जी एक पवरपूणण क्षवणक विश्राांती क्षेत् म्हणून काम करते. या प्लाझाचा विकास माचण2022 मध्येपूणणझाला आहे

• िाांद्रे कु ला सांकु लाच्या एन्ट्रन्ट्स प्लाझाचा विकास:- हा प्रकल्प िाांिे क ला सांक लाच्या प्रिेशद्वाराला प नरुज्जीवित करणारा, जनतेला मनोरांजनासाठी जागा उपलब्ध करून देणारा आवण शहराचा एकां दर नागरी अन भि िाढिणारा प्रकल्प आहे. िाांिे क ला सांक ल प्रिेश प्लाझा हा प्रावधकरणाच्या कलानगर जांक्शन विकास आराखडाच्या प नरुज्जीिनात व्यापक प्रकल्पाचा एक भाग आहे, ज्यामध्येनागरी स्थळाांची सूक्ष्म पातळीिरील योजना आवण वनयोजन समाविष्ट आहे. अशा प्रकारची एक चैतन्यमय सािणजवनक मोकळी जागा म ांबईतील प्रम ख व्यािसावयक कें ि असलेल्या िाांिे क ला सांक लाच्या प्रिेशद्वारािर तयार करणे या मागील दष्टीकोन ृ होता. हा प्लाझा स्थावनक रवहिाशाांना आवण कायालयाला जाणाऱया चाकरमान्याांना आकर्षित करेल. या रचनेत वशल्पे, पाण्याची कारांजे, बसण्याच्या जागा, सौंदयीकरणासाठी प्रकाशयोजना, उड्डाणप लाच्या खाांबाांिर चैतन्यदायी कलाकृ ती आवण विविध प्रकारच्या झ डपाांसह लािलेल्या सॉफ्टस्के पचा समािेश आहे. उड्डाणप लाच्या खाली 2828 चौ.मी क्षेत्ािर पसरलेला प्लाझा नगर रचनेच्या तत्िाांआधारे विकवसत के ला आहे. उड्डाणप लाच्या खाली उरलेल्या जागेचेसािणजवनक मनोरांजनात्मक आवण कायात्मक क्षेत्ात रूपाांतर करण्याचा आवण त्याद्वारेिाांिेक ला सांक लाच्या प्रवतमाक्षमता िाढविण्याचा या प्लाझाचा हा एक प्रयत्न आहे. सदर प्लाझाचा विकास माचण2022 मध्येपूणणझाला आहे.

• िाांद्रे कु ला सांकु लामध्ये जी-20 विखर पवरषदेसाठी वचन्ट्हे बसिणेः- या विभागाने2023 मध्येजी-20 वशखर पवरिदेसाठी िाांिेक ला सांक ला मधील प्रम ख वठकाणी स्िागत वचन्हेबसिली, ज्याम ळेअभ्यागताांना एकसांध आवण स्िागताहण दष्ृटीचा अन भि घेता आला

िाांद्रे कु ला सांकु लामध्येखालील प्रकल्प कायाश्न्ट्ित होत आहेतः

• बी. के. सी. आटग प्लाझा, िाांद्रे (पूिग):- एक सजणनशील कें ि म्हणून कायणश्न्ित असलेल्या बी.के.सी. आटण प्लाझाची रचना लोक एकवत्त जमण्यासाठी ककिा साांस्कृ वतक देिाणघेिाणीसाठी भेटण्याचेवठकाण म्हणून करण्यात आली आहे. यात एम्फीवथएटर, वमनी स्टेज, स गांधी झाडाांची उद्याने, वफरणारेखाद्य ट्रक, खाद्य क्षेत्, प्रदशणनाकवरता जागा, पदपथ, िाहनतळ, बसण्याच्या जागा, शौचालये, सौंदयीकरणाकवरता वदशादशणक प्रकाश योजना, इ. स विधा असतील. बी.के.सी. आटण प्लाझाची रचना के िळ सािणजवनक सांिादासाठीच नव्हे तर सणास दीच्या काळात स्थावनक आवण आांतरराष्ट्रीय दजाच्या लोकाांची प्रवतभा दाखिण्यासाठी देखील के ली गेली आहे. या बह -िापराच्या सांकल्पनेम ळेप्लाझाला सांस्कृ ती, कला आवण सामावजक उपक्रमाांचेकें ि बनण्यास मदत होईल, ज्याम ळे लोकाांना ििणभर आनांद घेण्यासाठी एक अवद्वतीय नागरी िातािरण तयार होईल. या प्लाझाचा विकास स रू असून तो जून 2025 पयंत पूणणहोईल

• विल्पाांच्या स्थापनेसह करमणुकीचे मैदान, िाहतूक बेटाांचा विकास:- िाांिे क ला सांक लातील सािणजवनक क्षेत् िाढिून, द लणवक्षत करमण कीचे मैदाने/मोकळी जागा/ िाहतूक बेटे स धारणे, विविध जावहराती/प्लेसमेककग सारख्या वठकाणी वशल्पाांची स्थापना करून सौंदयान भि िाढविणेयािर लक्ष कें वित के लेआहे. या प्रकल्पाांच्या विकासाला लिकरच स रुिात होणार आह

िाांिेक ला सांक लाच्या 'जी' ब्लॉकमध्येलक्ष्मी टॉिर आवण कोटक मकहिा ब ँके च्या इमारतींमधील द लणवक्षत मनोरांजन मैदान एक चैतन्यशील सािणजवनक जागा म्हणून विकवसत करण्याचा प्रस्ताि आहे. यात दश्ृ याकिणण िाढिण्यासाठी वमनी-एम्फीवथएटर, पदपथ, वहरिळ, फ लाांच्या झ डपेआवण झाडाांची लागिड यासारख्या विविध योजनाांचा समािेश आहे

या क्षेत्ाचेदश्ृ य आकिणण िाढिण्यासाठी आवण वहरेउद्योगातील त्याचेमहत्त्ि दशणविण्यासाठी िाांिे क ला सांक लाच्या 'जी' ब्लॉकमधील भारत डायमांड बोसणइमारतीजिळ वहऱयाांची प्रवतकृ ती स्थावपत करण्याचा प्रस्ताि आह

िाांिेक ला सांक लाच्या 'जी' ब्लॉकमध्येभारत डायमांड बोसणइमारतीला लागून गोलाकार आकाराच्या पट्ट्ाांचेवशल्प उभारण्याचा प्रस्ताि आहे, जेत्याच्या सभोितालच्या पवरसराला पूरक असून ह्या क्षेत्ाला एक अवद्वतीय कलात्मक स्पशणदेईल.

िाांिे क ला सांक लाच्या 'जी' ब्लॉकमधील भारतीय िृत्तपत् सेिा इमारतीच्या क ां पनाला लागून एक अमूतण वशल्प स्थावपत करण्याचा प्रस्ताि आहे, ज्याम ळेत्याच्या आध वनक आवण कलात्मक रचनेसह क्षेत्ाचे सौंदयात्मक आकिणण िाढेल

एम. टी. एन. एल. जांक्शनिर सजणनशील स्िागत वशल्पेस्थावपत करण्याचा प्रस्ताि आहे जेिाांिे क ला सांक लामध्येप्रिेश करताना आवण बाहेर पडताना एक स्िागतोत्स क कचन्ह आमांत्ण देणारी खूण म्हणून काम करेल आवण त्याांच्या कलात्मक रचनेसह क्षेत्ाचेदश्ृ य आकिणण िाढिते

या विभागामाफण त िाांिे क ला सांक लाच्या 'जी' ब्लॉकमध्येसेबी इमारतीपासून कॅ नरा ब ँक इमारतीपयंतच्या आर. जी. च्या सािणजवनक मोकळ्या जागाांमध्येस धारणा करण्यािर लक्ष कें वित के लेआहे, जेणेकरून जिळपासच्या कायालयीन कमणचारी आवण अभ्यागताांना प रेसा प्रकाश आवण स लभ प्रिेशासह कायणक्षम, आनांददायी आवण वटकाऊ मागणस वनश्श्चत करण्यासाठी अनेक प्रम ख घटकाांसह आनांददायक अन भिासाठी वनसगणरम्य वहरिळीसह पादचाऱयाांना विनाअडथळा प्रिास उपलब्ध करून वदला जाईल.

2. मुांबई मेरो मागगआवण मेरो स्थानकाांच्या अद्ययाितीकरणाची कामे

शहराच्या मेट्रो रेल्िेच्या पायाभूत स विधाांच्या सौंदयात्मक उन्नतीकरणात नगर रचना विभागाने महत्त्िपूणण भूवमका बजािली आहे. खालील प्रम ख क्षेत्ेआहेत ज्यात या विभागाने शहराचे एकू ण दश्ृ य आकिणण स धारताना मेट्रोचा अन भि िाढविण्यात योगदान वदलेआहे ः -

• मेरो लाईन वपल्लसग आवण िायडक्ट पेंकटग्जः- मेट्रो व्हायडक्ट्टसना आधार देणाऱया सांरचनात्मक स्तांभाांचेसौंदयीकरण करणे, नेत्दीपक उत्तेजक आवण आकिणक नागरी िातािरण वनर्षमती करणे हे मेट्रो स्तांभाचेपेंकटग्जचेप्राथवमक उवद्दष्ट आहे. बऱयाचदा साधारण आवण उपयोवगतािादी म्हणून पावहलेजाणारेहे स्तांभ आता कलात्मक कॅ नव्हासमध्येरूपाांतवरत झालेआहेत. मेट्रो स्तांभ आवण िायडक्टचेदश्ृ य आकिणण स धारण्यासाठी योजना विकवसत के ल्या गेल्या आहेत. सध्या सिणमेट्रो मागणरांगविण्याचेकाम स रू आहे

• मेरो स्टेिन अांतगगत नूतनीकरणाचे कामेः- नगर रचना विभाग, मेट्रो स्थानकाांमधील सौंदयात्मक स सांगतता हे आांतरराष्ट्रीय मानकाांच्या बरोबरीने आहे हे स वनश्श्चत करण्यासाठी सावहत्य, आवण रांग सांयोजनाांसह अांतगणत महत्त्िपूणण सूचना आवण वटप्पण्या नगर रचना विभाग प्रदान करतो. काही मेट्रो स्थानकाांच्या आतील वफवनकशगची कामेप्रगतीपथािर आहेत.
• मेरो मागग 2बी-बॉलीिूड सांकल्पनेिर आधारीत िायडक्टच्या खाली मध्यिती विकासः- बॉलीिूडचे कें ि म्हणून म ांबईची साांस्कृ वतक ओळख साजरी करणाऱया या प्रकल्पाचा उद्देश मेट्रो िायडक्टच्या खालील मनमोहक जागा विकवसत करणे हा आहे. िाांिे हे 'बॉलीिूडचे कें ि' मानून आवण म ांबईच्या साांस्कृ वतक ओळखीचे प्रवतवनवधत्ि करण्यासाठी बॉलीिूडची सांकल्पना स्िीकारली गेली आहे. या जागाांचे (मेट्रो िायडक्ट अांतगणत) मनमोहक िातािरणात रूपाांतर करणे आवण प्रिासी आवण अभ्यागताांना आकर्षित करणे, कायमस्िरूपी आठिणी वनमाण करताना शहराशी सखोल सांबांध िाढिणेहे या प्रकल्पाचे उवद्दष्ट आहे. स रुिातीला प्रायोवगक तत्त्िािर 04 मध्यकात अांमलात आणलेजात आहेत. हा प्रकल्प सध्या चार मध्यकात प्रायोवगक तत्त्िािर राबिला जात आहे