मिठी नदी विकास कामे

मिठी दुर्गंधी नियंत्रण

गेल्या २५ वर्षात मिठी नदीकाठच्या उपनगरीय भागांच्या विकासामुळे मिठी नदीच्या पाण्याची गुणवत्ता कमालीची खालावली आहे. मिठी नदी एक महत्त्वाचा वादळ पाण्याचा निचरा म्हणून काम करत असे परंतु गेल्या काही वर्षांत ती नदी कमी गटारात झाली आहे. कच्चा सांडपाणी, औद्योगिक आणि महापालिकेचा कचरा टाकण्यासाठी मिठी नदीचा वापर स्थानिक करत आहेत. आज नदी गाळ, कचरा आणि वनस्पती वाढीने भरलेली आहे. यामुळे पाणी दूषित आणि साचले आहे जे डासांच्या उपद्रवाचे प्रमुख कारण आहे आणि नदीच्या संपूर्ण भागावर दुर्गंधी पसरली आहे.

मिठी दुर्गंधी नियंत्रण

मिठी नदीतून येणारी दुर्गंधी दूर करण्यासाठी वाकोला नाला आणि काळा-नगर जंक्शन (वाकोला नाल्यात १ किमी आणि मिठी नदीत २.५ किमी) दरम्यान ३.५ किमी लांबीचा एक पथदर्शी प्रकल्प हाती घेतला जात आहे. मिठीच्या पाण्याचे गुणात्मक मापदंड (उदा. डीओ, बीओडी आणि सीओडी) सुधारण्याचा प्रकल्पाचा मानस आहे जे सामान्यत: कोणत्याही पाण्याच्या ऱ्हासासाठी जबाबदार असतात. तंत्रज्ञान प्रदूषित पाण्यातून मूलतः सेंद्रिय स्वरूपातील प्रदूषक काढून टाकण्यासाठी बायोरिमेडिएशन उपायांवर आधारित आहे. या प्रकल्पामध्ये दररोज नदीत सोडल्या जाणाऱ्या सांडपाण्यामध्ये पर्सनिकेटी-७१३ नावाचे जिवंत जीवाणू प्रमाणानुसार जोडून बायोरिमेडिएशनद्वारे दुर्गंधी नियंत्रण केले जात आहे.

खालीलप्रमाणे पॅरामीटर्स साध्य करायचे आहेत

प्रकल्पाची वैशिष्टये
पॅरामीटर्स	स्तर	शेरा
पाणी
विरघळलेला ऑक्सिजन	> 2.0 mg/l	हे मूल्य कमी भरतीमध्ये देखील साध्य करता येण्याजोगे असावे (दिलेल्या ट्रान्सेक्टमध्ये 3 ठिकाणी मोजमाप)
बायो-केमिकल ऑक्सिजनची मागणी	< ५० mg/l	-- करा --
रासायनिक ऑक्सिजनची मागणी	१००-१५० mg	-- करा --
हवा
NH3	< 400 मायक्रोग्राम/ M³	नदीकाठापासून 10 मीटर अंतरावर सरासरी 4 तास मोजले जाते. 24 तासांच्या सरासरीसाठी मोजले जाते.
गाळ
गाळाची स्थाने	गाळाच्या पातळीत घट : ३ महिन्यांनंतर २०% घट	हस्तक्षेपामुळे जैविक गाळ कमी होणे आवश्यक आहे आणि कमीतकमी ५-६ ठिकाणी (गंभीर क्षेत्र) कमी झाल्याचे दर्शविले पाहिजे.

प्रकल्पाची किंमत: रु. ५.९० कोटी आहे.

जागतिक बोली आमंत्रित केल्यानंतर वर्क ऑर्डर २३/९/२००११ रोजी सर्वात कमी बोली लावणाऱ्या M/s. जे.एम. एन्व्हायरो टेक्नॉलॉजीज प्रा. लि. या कामाव्यतिरिक्त, कंत्राटदाराने तरंगती जेटी बसवली आहे आणि उपचाराच्या परिणामकारकतेसाठी मिठी नदीच्या विरुद्ध काठावर मॅन्युअली फवारणी करण्यासाठी दोन बोटी खरेदी केल्या आहेत आणि प्रत्येक बोटीवर मॅन्युअली ऑपरेट केलेली 'डेब्रिज कलेक्शन मेकॅनिझम' देखील स्थापित केली आहे. नौका भरतीच्या वेळी, मोठ्या प्रमाणात तरंगणारा कचरा आणि हायसिंथ तण (जे पावसाळ्यात दिसतात) बोटींना लावलेल्या डेब्रिज कलेक्शन यंत्राच्या मदतीने गोळा केले जात आहेत.

वर सांगितलेल्या आणि नमूद केलेल्या अतिरिक्त तरतुदींच्या मदतीने असे दिसून येते की मिठीचे गुणात्मक मापदंड (DO, COD आणि BOD) साध्य करण्यायोग्य मर्यादेत आहेत.

प्रकल्पाचा कालावधी ३ वर्षांचा आहे. मिठी नदीतील पाण्याचे नमुने बृहन्मुंबई महानगरपालिका, वीरमाता जीजाबाई टेक्निकल इन्स्टिट्यूट (VJTI) च्या प्रयोगशाळांमध्ये नियमितपणे तपासले जात आहेत. मिठी नदीच्या दुर्गंधी नियंत्रणाची प्रक्रिया योग्य दिशेने सुरू असल्याचे चाचणीच्या निकालावरून दिसून येते.

बीकेसी परिसरातील मिठी नदी व वाकोला नाल्याची स्वच्छता व दुर्गंधी नियंत्रण